Από την εποχή που οι μακρινοί μας πρόγονοι που ζωγράφιζαν ευχές και ιστορίες στα τοιχώματα των σπηλαίων, μέχρι τις μέρες μας που διαθέτουμε κινούμενες και διαδραστικές εικόνες, έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια. Η ανάγκη όμως να μοιραζόμαστε ιστορίες και να παρακινούμε σε δράση, παραμένει αναλλοίωτη.
Το είδος μας, κατά την εξελικτική του διαδρομή, ανέπτυξε την όραση για να κινείται με ασφάλεια στο χώρο, να εξασφαλίζει τροφή και να αναπαράγεται. Η όραση, απασχολεί σήμερα το 30% περίπου του εγκεφάλου μας και είναι η σημαντικότερη από τις αισθήσεις. Τα οπτικά μηνύματα, είναι άμεσα αντιληπτά από τον εγκέφαλο. Καθώς όμως τα γράμματα, οι αριθμοί και τα σύμβολα είναι αρκετά πρόσφατες ανακαλύψεις, το μυαλό μας χρειάζεται να τα «μεταφράζει» για να τα κατανοήσει. Μελέτες έχουν δείξει, ότι οι άνθρωποι ερμηνεύουν τα χρώματα πολύ καλύτερα από τους αριθμούς και τα γράμματα[1].
Στην εποχή μας, με τα τεράστια και πολύπλοκα σύνολα δεδομένων (Big Data), η χρήση χρωμάτων, χαρτών & γραφημάτων στην αποτύπωσή τους, τα καθιστά πιο «φυσικά» για το μυαλό μας και επιτυγχάνει την επικοινωνία πληροφοριών, με σαφή, καθολικό, γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο. Παράλληλα, διευκολύνει τον εντοπισμό τάσεων, προτύπων ή ακραίων τιμών και εξοπλίζει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων με ένα πολύτιμο εργαλείο για την κατανόηση της πραγματικότητας και την ανάληψη πρωτοβουλιών.
Η ιστορία των οπτικοποιήσεων
Οι άνθρωποι αντιλήφθηκαν αρκετά νωρίς τη σημασία των εικόνων για την κατανόηση των δεδομένων, την υποστήριξη υποθέσεων και τη διασπορά μηνυμάτων. Με την άνθιση της επιστημονικής επανάστασης και την αύξηση των διαθέσιμων στοιχείων, η χρήση των γραφημάτων αυξήθηκε και διευρύνθηκε. Ανάμεσα στους πρωτοπόρους της γραφικής αποτύπωσης πληροφοριών, εξέχουσα θέση κατέχει ο Charles Joseph Minard. Το 1869, είχε την ιδέα να αποτυπώσει σε ένα χάρτη την εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία. Το μέγεθος του στρατού, η κατεύθυνση, ο χρόνος, οι σταθμοί και οι θερμοκρασίες που συνάντησε ο Αυτοκράτορας αποτυπώθηκαν αριστοτεχνικά πάνω στο χάρτη, για να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη θεώρηση του γεγονότος και χάρισαν στο χάρτη περίοπτη θέση στην ιστορία των γραφημάτων.
Στις μέρες μας, η ανάπτυξη των υπολογιστών, κατέστησε δυνατή την επεξεργασία και αναπαράσταση τεράστιου όγκου δεδομένων με αστραπιαία ταχύτητα. Η τεχνητή νοημοσύνη, άλλαξε το παιχνίδι. Τώρα, διαθέτουμε μηχανές που συλλέγουν αυτόματα δεδομένα και τα μετασχηματίζουν σε εικόνες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η δημιουργία εικόνων από εικόνων από κείμενο. Σύμφωνα με τη Gartner, μέχρι το 2025 το 75% των γραφημάτων, θα δημιουργούνται από αυτοματοποιημένα συστήματα.
Πίνακες & Αναφορές ή Εικόνες
Η χρήση πινάκων, υπολογιστικών φύλλων και αναφορών, δίνει συχνά την αίσθηση στιβαρών και αναντικατάστατων κατασκευών, ιδανικών για την έκθεση αποτελεσμάτων και τη διάχυση πληροφοριών. Το μυαλό όμως δεν έχει την ίδια γνώμη. Σνφμύωα με μαι έυρενα σοτ Πμανιπσητετο τυο Κμτρπιαιζ, δνε πεαιζι ρλόο με τι σριεά ενίαι τιθεπομοετνα τα γταμαμρά μσέα σε μαί λξέη, αεκρί το πώτρο κια το ταελείτυο γάμρμα να ενιαί σητ στωσή θσέη. Τα υλοπιόπα μροπούν να ενίαι σε τχίυεας θιέεσς κια να μροπετίε να τςι δαβαιάεστε χρωίς πλβημόρα. Ατυό γνίταει γαιτί ο απρώνθονις εκέγλφοας δνε δαεβζιάι γάμρμα γάμρμα κθάε λξέη αλλά τνη λξέη σνα σνύλοο.
Ο λόγος που αρκετοί άνθρωποι δυσκολεύονται στη διαχείριση των αριθμών, σχετίζεται με την παραπάνω ιδιότητα. Παρά την εξέλιξή του, ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να διατηρεί στον πυρήνα του το όργανο ενός ζώου και είναι επιρρεπής σε ενστικτώδεις απαντήσεις. Η χρήση γραφημάτων για την απεικόνιση μαζικών & πολύπλοκων δεδομένων είναι ευκολότερη από τη διερεύνηση υπολογιστικών φύλλων ή αναφορών διότι αξιοποιεί την διαίσθηση των ανθρώπων. Βοηθά τους χρήστες να αντιληφθούν άμεσα τα βασικά μεγέθη και να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους σε περιοχές μείζονος σημασίας. Ακολούθως, μπορούν να ενσκήψουν πάνω από αναλυτικά στοιχεία. Αν θέλουμε όμως να είμαστε αποτελεσματικοί, είναι καλύτερα να ξεκινάμε από γενικές εικόνες και κρίσιμους δείκτες απόδοσης (KPIs).
Εμπιστευθείτε τους συνεργάτες σας
Όταν ο Harry Beck παρουσίασε το 1931 ένα νέο χάρτη για τον υπόγειο σιδηρόδρομο του Λονδίνου, θεωρήθηκε πολύ ριζοσπαστικός και απορρίφθηκε. Δυο χρόνια αργότερα, το κοινό τον είχε υιοθετήσει με ενθουσιασμό. Τι θεωρήθηκε ριζοσπαστικό στο χάρτη του Beck; Η μεταφορά του ενδιαφέροντος από τα δεδομένα στην πληροφορία. Μέχρι τότε, οι χάρτες κυκλοφορίας οχημάτων δημοσίας χρήσης, προσπαθούσαν να αποτυπώσουν με σχετική ακρίβεια τις διαδρομές και τους σταθμούς με βάση τη γεωγραφία. Όπως και τώρα όμως, οι επιβάτες δεν ενδιαφέρονταν για τους δρόμους που βρίσκονταν πάνω από τους συρμούς αλλά πως θα φτάσουν στον προορισμό τους και που θα πρέπει να επιβιβαστούν. Σε αυτό ακριβώς βοηθούσε ο χάρτης του Beck και γι’ αυτό έφτασε ως τις μέρες μας με μικρές παραλλαγές: Ήταν χρήσιμος γιατί εστίαζε στο μήνυμα και όχι στην καταγραφή.
Το κοινό, αγκαλιάζει με απρόσμενη φυσικότητα καινοτομίες που το φέρνουν πιο κοντά στις επιθυμίες του. Η εμπειρία των κοινωνικών δικτύων, των κινητών τηλεφώνων, της απομακρυσμένης επικοινωνίας και πολλές άλλες, φωτίζουν πλευρές της καθημερινότητας που οι πολίτες προηγήθηκαν των επιχειρήσεων. Οι εργαζόμενοι, ήταν έτοιμοι να υιοθετήσουν την απομακρυσμένη εργασία γιατί ήδη χρησιμοποιούσαν αυτές τις τεχνολογίες ως πολίτες. Αντίστοιχη ετοιμότητα υπάρχει και για τη χρήση επιχειρησιακών και επιστημονικών δεδομένων. Καθώς η πληροφόρηση, η συνεργασία και η αλλαγή έχουν αναδειχθεί σε δομικά στοιχεία των σύγχρονων οργανώσεων, η άμεση μεταφορά μηνυμάτων σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας και η αποκέντρωση των αποφάσεων φαντάζει μονόδρομος. Οι επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στον εκδημοκρατισμό των δεδομένων τους, παρουσιάζουν πολύ καλύτερες επιδόσεις έναντι του ανταγωνισμού. Όλα αυτά, απαιτούν αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών συλλογής, επεξεργασίας και απεικόνισης δεδομένων σε μορφές που μπορούν να απορροφηθούν άμεσα από μεγάλα τμήματα εργαζομένων. Η ευρεία χρήση γραφημάτων από έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, σε συνδυασμό με τη βελτίωση του ψηφιακού αλφαβητισμού προσφέρουν γόνιμο έδαφος για την ανάδειξη ταλαντούχων εργαζομένων, που θα τροφοδοτήσουν με τη δράση τους πρωτοφανείς κύκλους καινοτομίας για την κάλυψη των αναγκών της επιχείρησης. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, δε μπορεί να προχωρήσει με εντολή της διοίκησης. Θα προχωρήσει με τη θέληση και την πρωτοβουλία των εργαζομένων και η αποτελεσματική διάχυση της πληροφορίας είναι αναγκαία σε αυτή τη διαδρομή.
Συμβουλευτείτε τους ειδικούς
Δε χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος τους νόμους της οπτικής για να δει ένα αντικείμενο. Η γνώση όμως των νόμων της οπτικής, βοηθάει στην καλύτερη αξιοποίηση της όρασης και προφυλάσσει από ατυχήματα. Η οπτικοποίηση των δεδομένων, έχει εξελιχθεί σε ένα ταχέως αναπτυσσόμενο μείγμα επιστήμης και τέχνης που απελευθερώνει νέες δυνατότητες για τις εταιρίες και την κοινωνία. Για να απολαύσουμε τους καρπούς της, χρειάζεται να επενδύσουμε σε εξειδικευμένες ομάδες που διαθέτουν ειδικές γνώσεις και δεξιότητες.
Πριν φτάσουμε όμως στην απεικόνιση των δεδομένων, είναι αναγκαίο να ξεκαθαρίσουμε το στόχο της εργασίας μας. Να εξετάσουμε τις ενέργειες που θα κληθούμε να υποστηρίξουμε με τα δεδομένα. Να επιλέξουμε την αρχιτεκτονική της λύσης. Να φροντίσουμε για τη διαθεσιμότητα, την ακεραιότητα και την επικαιροποίηση των δεδομένων. Να σχεδιάσουμε το περιβάλλον του τελικού χρήστη (UI - User Interface) ώστε να του εξασφαλίζει τη βέλτιστη εμπειρία (UX – User Experience) και αποτελεσματικότητα.
Για να πετύχουμε το στόχο μας, το παραδοτέο οφείλει να:
- Παρουσιάζει τα δεδομένα με σαφή και συνεκτικό τρόπο, ανεξάρτητα από τον όγκο και την πολυπλοκότητά τους
- Παρακινεί το θεατή να εστιάσει στην ουσία και όχι στα ίδια τα γραφήματα
- Ενθαρρύνει το μάτι να συγκρίνει διαφορετικά σύνολα δεδομένων
- Αποκαλύπτει ομοιότητες, διαφορές ή τάσεις και απλουστεύει τη λήψη αποφάσεων
- Διευκολύνει το ταξίδι της σκέψης από το γενικό στο ειδικό, την ανίχνευση λεπτομερειών και τον εντοπισμό κρυμμένων μυστικών
- Βοηθάει στην επικοινωνία και την ευθυγράμμιση των στόχων του οργανισμού με τη διαμόρφωση ιστοριών
- Ενσωματώνεται αρμονικά στις αρμοδιότητες και τις ευθύνες των χρηστών
Τολμήστε να ονειρευτείτε!
Η σύγκλιση του αναλογικού με τον ψηφιακό κόσμο αλλάζει άρδην το επιχειρηματικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Ακόμη είναι νωρίς για να ζωγραφίσουμε τον κόσμο που θα προκύψει. Ξέρουμε όμως ότι νικητές θα είναι όσοι επιβιβαστούν πρώτοι στο άρμα της ψηφιακή εποχής και η ασφαλέστερη είσοδος γι’ αυτό, είναι η αξιοποίηση των εταιρικών δεδομένων.
Σήμερα που οι πληροφορίες έχουν αναδειχτεί σε βασικό στοιχείο του ενεργητικού των οργανισμών, ο οδικός χάρτης για τη για την εκπλήρωση των επιχειρηματικών φιλοδοξιών, περνάει μέσα από τη στρατηγική δεδομένων. Η οπτικοποίηση, είναι ο ευκολότερος τρόπος να ξεκινήσετε.
Μην περιμένετε:
- Δημιουργήστε όραμα και στρατηγική που να αγγίζει τους εργαζόμενους
- Ορίστε το πλαίσιο λειτουργίας & θέστε τους κανόνες διακυβέρνησης
- Εντοπίστε τους πρωταθλητές των δεδομένων σας
- Ξεκινήστε με μικρά βήματα από τα πιο ώριμα τμήματα της επιχείρησης
- Δημιουργήστε ιστορίες επιτυχίας που θα ταξιδέψουν σε όλο τον οργανισμό
- Διαμορφώστε μηχανισμούς ανατροφοδότησης για την ενσωμάτωση της γνώσης
- Βελτιώστε το σχεδιασμό σας και προχωρήστε
Ξεκινήστε !
Διαμορφώστε πολιτική για τη διαχείριση δεδομένων και δώστε την ευκαιρία στους εργαζόμενους να μεταμορφώσουν τις επιχειρήσεις και να βελτιώσουν τον κόσμο.
Στη WITSIDE, ειδικευόμαστε στη διαχείριση και ανάλυση δεδομένων. Η οπτικοποίηση πληροφοριών, βρίσκεται στον πυρήνα της δράσης μας. Είμαστε στη διάθεσή σας να εξετάσουμε το δικό σας δρόμο αξιοποίησης των δεδομένων. ask@witside.com
[1] Ένας εύκολος τρόπος να αντιληφθείτε τα παιχνίδια της λειτουργίας του εγκεφάλου, είναι να κοιτάξετε τις παρακάτω λέξεις και να διαβάστε το χρώμα τους, όχι τις ίδιες τις λέξεις:
Χρήστος Παπαδόπουλος, CEO, WITSIDE